De activiteit van de zon kent een cyclus van elf jaar. Op dit moment bevindt de zon zich in de 24e cyclus. Die cycli worden genummerd vanaf het moment dat mensen dit zijn gaan meten. Tijdens het hoogtepunt van deze zonne-cyclus braakt de zon de meeste zonnevlammen uit. In totaal tot wel zo'n 150 stuks per jaar.

Zonnevlammen in 3 klassen
De kracht van zonnevlammen wisselt sterk. Astronomen hebben ze in drie klassen ingedeeld. Klasse C zijn kleine uitbarsingen, Klasse M zijn matige uitbarstingen en de zonnevlammen uit Klasse X zijn de grote jongens. Die komen niet zo heel vaak voor.

Zonnevlammen ontstaan doordat zich op het oppervlak van de zon een explosie voordoet. Zo'n explosie ontstaat doordat energie die wordt vastgehouden in de magnetische velden van de zon plotseling vrijkomt.

Vanaf de aarde zijn zonnevlammen met een telescoop te zien. De vlam zelf kan verder geen kwaad, maar dat geldt niet voor de explosie van elektrisch geladen deeltjes die met hoge snelheid de ruimte in geslingerd worden.

Deze elekromagnetische stormen gaan slechts een richting uit. En zolang de aarde niet toevallig in de baan van de geomagnetische storm ligt is er niets aan de hand. Het wordt een ander verhaal als een elektromagnetische storm wel precies langs de aarde gaat.

Wanneer een geomagnetische storm het magnetisch veld dat rond de aarde hangt tegenkomt, ontstaat een elektromagnetische puls. Hoe sterk die elektromagnetische puls is, is afhankelijk van de kracht van de geomagnetische storm.

Kleine uitbarstingen kunnen geen kwaad en zorgen hoogstens voor wat extra poollicht. Gemiddelde uitbarstingen zijn al in staat om een enkele elektriciteitscentrale uit te laten vallen. Grote uitbarstingen kunnen desastreuze gevolgen hebben voor de aarde.

De laatste gemiddelde uitbarsting die de aarde trof, was in 1989. De elektromagnetische puls was niet zo heel sterk, maar zorgde voor de nodige problemen in Canada. De elektriciteitscentrale van Quebec bezweek, waardoor miljoenen Canadezen 10 uur lang zonder elektriciteit zaten. Ook in Engeland was er schade bij twee transformatoren.

Carrington Event
De laatste keer dat de aarde getroffen werd door een zeer sterke geomagnetische storm, is een tijdje geleden. De Britse amateur-astronoom Richard Carrington ontdekte op 1 september 1859 een paar grote donkere vlekken op het oppervlak van de zon. Even later zag hij een grote zonnevlam.

De zonnevlam die Carrington registreerde is tot op heden nog altijd de grootste zonnevlam die is waargenomen en wordt The Carrington Event genoemd.

De elektrisch geladen deeltjes van die zonnevlam botsten 17 uur later op het magnetisch veld van de aarde. Het effect van de elektromagnetische puls die toen ontstond was vooral dat het telegraafverkeer in de Verenigde Staten en Europa ernstig ontregeld raakte. Diverse telegraafkantoren vlogen door de kracht van de EMP in brand.

Tot aan de evenaar rapporteerden mensen dat zij noorderlicht konden zien. Het noorderlicht was op sommige plaatsen zo sterk, dat mensen 's avonds zonder verlichting buiten een boek konden lezen.

Verder waren er destijds niet zo heel veel gevolgen. Dat is logisch als je bedenkt dat elektriciteit pas vanaf het einde van de 19e eeuw op grote schaal werd gebruikt. In 1859 waren het alleen de pas uitgevonden telegraafkantoren die elektriciteit gebruikten.
Overigens gebeurde deze zonnevlam toen de zon in de rustigste periode van haar cyclus zat.

Over een ding is iedere deskundige het eens: wanneer de zonnestorm van 1859 zich in deze tijd herhaalt, is dat catastrofaal voor de westerse samenleving. In een zeer groot gebied zal het elektriciteitsnet bezwijken en zal elektronica het begeven.

Lloyd's verzekering in Londen heeft geprobeerd in te schatten hoe groot de schade zou zijn wanneer een zonnevlam zoals die van 1859 in deze tijd de aarde zou bereiken. De schade wordt ingeschat op 2.600.000.000.000 dollar (2,6 triljoen dollar).
Ter vergelijking: De totale schade van 9/11 bedroeg ongeveer 20 miljard dollar.

Hoe groot is het risico?
Nou zijn er mensen die zeggen dat het risico op een sterke elektromagnetische storm die de aarde treft heel erg klein is. Maar om EMP-expert Peter Pry te citeren:
"Er zijn wel een paar mensen die beweren dat de gevaren van een elektromagnetische puls overdreven worden, maar deze mensen zijn geen EMP-expert."

Als je wilt weten hoe groot de kans is dat de aarde getroffen wordt door een elektromagnetische puls, lees dan verder op deze pagina: Hoe groot is het risico?

Terug naar boven